29.11.2016 godine
Rezultati testiranja metode za brzu procenu funkcionalnog stanja lotičkog sistema, odnosno vodotokova sliva reke Drine, sprovedene u opštinama Mali Zvornik i Ljubovija u okviru projekta „Korak do dobrog ekološkog statusa voda – Naš kapital – naša odgovornost“, pokazali su nezaobilazan antropogeni uticaj na ekološki status reka i priobalja.
Procena ekološkog statusa vodotokova vršena je u protekla tri meseca na pilot lokacijama na rekama Radalj, Velika Reka, Gračanička reka i Ljuboviđa, prema metodološkom pristupu za brzu procenu Funkcionalnog stanja lotičkog sistema (Proper Functioning Condition for Lotic System – PFC), koja je razvijena u Americi, od strane tela koje je nadležno za upravljanje javnim zemljištem, kome pripadaju i riparijalna područja lotičkih i lentičkih sistema) – Američke agencije za upravljanje zemljištem (BML), u saradnji sa Službom za ribarstvo i divlji svet (FWS) i Centrom za konzervaciju prirodnih resursa (NRCS).
Realizaciju projektnih aktivnosti omogućilo je Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine Republike Srbije, uz podršku opština Mali Zvornik i Ljubovija.
Rad na terenu, po PFC metodologiji, podrazumevao je brzu, vizuelnu ocenu zatečenog stanja vodotoka i riparijalnog područja, putem upitnika, zasnovanu na odgovorima na tri grupe pitanja definisana u upitniku, vezano za hidrološke atribute i procese, vegetaciju i geomorfološke atribute i procese.
Dobijene prosečne ocene pokazale su da su svi analizirani vodotokovi u funkcionalnom stanju, koji je u riziku, što znači da lotički sistem funkcioniše, ali nedovoljno zastupljena vegetacija, struktura zemljišta ili karakteristike reljefa ne mogu da održe stabilnost toka i priobalja odnosno utiču na sam ekološki status vodotoka.
Degradaciji riparijalnih oblasti, koje imaju važnu ulogu u očivanju dobrog statusa vodotoka, kao i degradaciji samog vodnog resursa, veoma doprinosi nepostojanje sistema upravljanja upravljanja otpadnim vodama, a uz to i krčenje prirodne vegetacije u priobalju reka, promena tokova korita reka i potoka, a nakon ciklona Tamara, i hidtrotehničkim radovi na produbljivanju i širenju rečnih korita, koji su bili nužni.
Procenu stanja na terenu vršio je stručni tim sastavljen od eksperata u oblasti geologije, hidrologije i zaštite životne sredine, među kojima su bili i studenti završnih godina i master studenti fakulteta u oblasti zaštite životne sredine.
U cilju promovisanja jednostavnijeg i vrlo efikasnog pristupa za ocenu stanja vodotoka, naročito vodotokova nad kojima nadležnost ima jedinica lokalne samopurave, i koji može biti primenjen na vodotokove sliva Reke Drine u Srbiji i Bosni i Hercegovini, u okviru projekta izrađene su stručne publikacije pojedinačno za obe opštine na čijim teritorijama je realizovan projekat.
U publikacijama je dat sažet prikaz primenjene metodologije i značaja i uloge riparijalnih područja, kao i formiranja baze podataka u GIS-u, koja je neophodan preduslov za dalje korake i praćenje stanja, kako na posmatranim tokovima, tako i za identifikaciju ostalih tokova na teritorijama ovih opština.
Pilot akcija primene PFC metode pokazala je da je ona primenljiva za vodotoke sliva reke Drine i da bi u cilju napretka implementacije Okvirne direktive o vodama trebalo nastaviti u pravcu identifikacije statusa vodotokova sliva reke Drine, ovakvom ili sličnom metodom, kako bi se na nivou rečnog sliva dobila jasnija slika o pritiscima, potrebnim mereama i potrebnim dodatnim istraživanjima.
Udruženje „Eko Drina“ Mali Zvornik
Omladinsko ekološko udruženje „Naša Ljubovija“
